Over Succession

'De vraag waar het in Succession om draait, is wie de opvolger zal worden van Logan Roy, de Rupert Murdoch-achtige mediamagnaat die zijn eigenhandig uit de grond gestampte imperium Waystar Royco op dezelfde dictatoriale wijze leidt als waarop hij de rol van pater familias vervult.'

Halverwege het eerste seizoen van Succession komt de familie Roy bij elkaar om Thanksgiving te vieren. De Roys, dat zijn head of the family Logan Roy, diens derde echtgenote, zijn vier volwassen kinderen met aanhang en verder nog Logans broer en enkele belangrijke spelers binnen zijn miljardenbedrijf. Iedereen zit al aan tafel wanneer Rava arriveert, Logans voormalige schoondochter en de moeder van zijn kleinkinderen. Een van die kinderen, Iverson, heeft nog geen zin om aan tafel te gaan. Hij doet een beetje moeilijk, zegt Rava – laat hem maar even. Maar Logan vindt dat onzin: ‘Hij moet doen wat hem wordt opgedragen.’ En wanneer hij zijn kleinzoon even later streng toespreekt, neemt het jongetje alsnog plaats aan tafel. Na het eten wordt er ‘I went to market’ gespeeld, een variant op het Nederlandse ‘Ik ga op vakantie en ik neem mee’. Logan, herstellende van een hersenbloeding, worstelt met het geheugenspel. ‘Sla je beurt maar over, pap,’ sust zijn dochter Shiv. Er klinken vergoelijkende geluiden; iemand zegt desgevraagd het antwoord voor. Maar Iverson loopt resoluut op Logan af. Met dezelfde onverbiddelijkheid als waarmee Logan hem eerder toesprak, zegt hij: ‘Je bent af, opa. Je hebt verloren.’ In Succession, de HBO-serie die er net het tweede seizoen op heeft zitten, oogst men wat men zaait. En vergevensgezindheid, of welke vorm van medemenselijkheid dan ook, behoren niet tot de gewassen die er worden verbouwd.

            De premisse van Succession wordt al uitgelegd in de titel: opvolging. De vraag waar het in de serie om draait, is wie de opvolger zal worden van Logan Roy (Brian Cox), de Rupert Murdoch-achtige mediamagnaat die zijn eigenhandig uit de grond gestampte imperium Waystar Royco op dezelfde dictatoriale wijze leidt als waarop hij de rol van pater familias vervult. Die vraag is urgenter dan ooit wanneer Logan in de allereerste aflevering onverwacht op de intensive care belandt en het er niet naar uitziet dat hij de ochtend zal halen. Dat hij zijn hersenbloeding wonder boven wonder overleeft, maakt de vraag niet minder urgent. Zijn ziekbed heeft alle verhoudingen binnen de familie en het bedrijf op scherp gezet.

            De meest voor de hand liggende keuze voor Logans opvolger is Kendall (Jeremy Strong), zijn tweede zoon, die al jaren met schijnbaar succes voor Waystar Royco werkt – op dat ene drugsprobleem na dan. Maar juist daarom, omdat hij waardige match is voor zijn vader, wordt Kendall door Logan op afstand gehouden. Een andere optie is jongste zoon Roman (Kieran Culkin), die slim is, maar ook lui en onvolwassen. Dochter Shiv (Sarah Snook) is de meest intelligente en stabiele van de vier, maar zij heeft voor een carrière buiten het familiebedrijf gekozen. Shivs vriend, de ambitieuze Tom (Matthew Macfadyen), dingt als werknemer van Waystar Royco dan wel weer mee naar Logans positie. En ten slotte is er nog Logans oudste zoon, Connor (Alan Ruck), de domste van het viertal, die niet alleen ongeschikt is om zijn eigen geld te verdienen maar zelfs een zooitje maakt van het uitgeven ervan.

Succession werd bedacht en geschreven door Jesse Armstrong, de Britse scenarioschrijver die door het Britse filmblad Sight & Sound als volgt wordt getypeerd: ‘Sommigen zien hem als de Forrest Gump van de Britse televisie, present in every great writer’s room.’ Armstrong was een van de bedenkers en vaste scenarioschrijvers van cultcomedy Peep Show (2003-2015) en hij schreef mee aan onder andere de zwarte comedy Four Lions (2010) en de politieke satire In the Loop (2009). Succession is de eerste serie die hij helemaal zelf ontwikkelde, daarbij geholpen door enkele veteranen uit de Amerikaanse comedy, en het resultaat laat zich het best omschrijven als een hybride van een soapy koningsdrama en een zwarte comedy – als de perfecte mix van Amerikaans entertainment en wrange Britse humor. Afgaande op de aantrekkelijke setting in wereld van geld en luxe, en de smaakvolle esthetiek van de serie zelf, zou je kunnen denken dat het hier om een willekeurig Amerikaans ‘prestige drama’ gaat, terwijl de hilarische oneliners en de absurde situaties waarin de personages belanden de serie eerder richting satire trekken. Een tegenstelling, zo lijkt het in eerste instantie. Maar hoe meer je van Succession ziet, hoe duidelijker het wordt dat satire niet slechts een aspect van de serie is, maar de kern ervan.

            Wat Succession ook is, is een zeldzame, en zeer geslaagde, ensemblevertelling. Alle hoofdpersonages krijgen evenveel aandacht, er zit geen echte hoofdrol tussen, en ook de kleinere rollen zijn heel precies gedefinieerd. Het plezier van de serie zit ‘m in de manier waarop de verschillende personages zich tot elkaar verhouden, hoe ze tegen elkaar afsteken, op elkaar reageren en met elkaar kibbelen. Het is een plezier dat al begint bij de casting: iedere acteur glijdt in zijn rol als in een comfortabele jas, wat betreft spel maar ook qua uiterlijk, van de naïeve pretty boy-uitstraling van de onder de plak zittende Tom tot de afhangende schouders van geslagen hond Kendall. Logans imposante postuur en logge motoriek doen hem létterlijk aan een dinosaurus denken en ‘cousin Greg’ (Nicholas Braun), de freeloader die een graantje van het fortuin van zijn oudoom hoopt mee te pikken, valt alleen al vanwege zijn slungelige lengte uit de toon bij de rest.

            De personages van Succession zijn zo sterk geschreven, ze passen zo goed bij elkaar, en hun chemie is zo sterk, dat ze een cult-achtig fandom inspireren dat zich specifiek op dat ensemble van typetjes richt. Twitteraars delen enthousiast met welke Roy zij het meest meeleven, onder andere Buzzfeed en Cosmopolitan maakten quizzen die moeten uitwijzen welk personages jij bent, er zijn rankings die hen sorteren van goed naar slecht en HuffPost plaatste een artikel getiteld: ‘How to Dress Like Every Major Character on Succession’. Succession blijkt de Spice Girls van de prestigieuze televisieseries, met Kendall als Sad Spice, Logan als Bully Spice en Connor als Stupid Spice. Welke ben jij?

Maar waarom willen we ons eigenlijk vereenzelvigen met personages die verdrietig, gemeen en dom zijn? Met egocentrische Spice, immorele Spice en gewetenloze Spice? Natuurlijk, we identificeren ons nu eenmaal graag met subversieve antihelden, maar de Roys zijn niet zomaar lovable slechteriken; ze vertegenwoordigen het grote kwaad van onze tijd: het kapitalisme. Waarom lijkt dat onze liefde voor Succession niet in de weg te staan?

            Ten eerste is er de wrange tegenstelling die in het hart van de serie zit. Wat in eerste instantie zo sexy lijkt aan het Succession-universum – de rijkdom, macht en status – blijkt al gauw beklemmend, hol en vooral vreugdeloos. Geen van de personages beleeft plezier aan de privéjets en de limousines, de copieuze diners en de dure wijnen. Al die landhuizen en appartementen die je als kijker in eerste instantie registreert als luxueus, en dus aantrekkelijk, blijken op het tweede gezicht fantasieloos te zijn ingericht, zonder smaak, visie of persoonlijkheid. Als Tom aan Shiv voorstelt om een groot portret van hen aan de muur te hangen, haast hij zich om daar vertwijfeld aan toe te voegen: ‘Too Saddam? Too Assady?’ De Roys zijn niet het type rijkelui dat zich verliest in overdaad of excentriciteit; ze conformeren zich juist. Doodsbang zijn ze om zich uit te spreken, om af te wijken van de norm. Ze hebben het lef noch de verbeeldingskracht om werkelijk iets met al die rijkdom te dóen, iets interessants, of van betekenis.

            Uiteindelijk is er maar één ding waar de kinderen Roy echt naar verlangen, en dat is hun vaders erkenning. Daarnaar smachten ze zozeer dat ze er keer voor keer voor op de knieën gaan, en die knieval maakt hen impotent, drugsverslaafd, promiscue. Het saboteert hun relaties of maakt het onmogelijk om überhaupt een relatie aan te gaan. Eigenlijk gaat Succession dan ook helemaal niet over opvolging, over hoe het stokje wordt doorgeven, maar over wat je het tegenovergestelde zou kunnen noemen: een ouder die de ontwikkeling van zijn kinderen willens en wetens in de weg zit. Succession gaat niet over wat Logan zijn kinderen meegeeft, maar over wat hij hun ontzegt. Wat hij zelf ongetwijfeld ziet als een ouderwets harde opvoeding maakt zijn kinderen niet sterk, maar juist zwak. Het maakt ze onzeker, afgunstig, achterdochtig en gefrustreerd. Impliciet laat Succession daarmee ook zien wat het mooiste is wat je je kinderen kunt geven: vertrouwen, ruimhartigheid. Vergevingsgezindheid. Dat de Roys zo makkelijk van zich laten houden zit in dat pijnlijke contrast: ondanks al hun weelde zijn ze meelijwekkend. Ondanks hun top dog-positie zijn ze underdogs.

            En er speelt nog een tweede factor mee.

In de allereerste aflevering van Succession reizen de Roys per helikopter naar een sportveldje voor een potje honkbal. Wanneer Kendall verdwijnt om een telefoontje te plegen komen ze plotseling een speler tekort, en Roman vraagt de zoon van de man die het veldje beheert, een jongentje van een jaar of twaalf, of hij niet een rondje wil meespelen. ‘Als je een homerun slaat,’ belooft Roman grijnzend, ‘krijg je een miljoen dollar van me.’ Zijn geamuseerde nonchalance contrasteert pijnlijk met de ernst van het jongetje. Sterker nog, het is precies die ernst, en de teleurstelling van de jongen wanneer hij vervolgens nét geen homerun weet te maken, waarmee Roman zich zo vermaakt.

            Nu wordt deze scène wel vaker aangehaald om Succession, en het egocentrisme van de Roys, mee te kenschetsen. Eigenlijk is het juist een van de meer clichématige momenten uit de serie is; we kennen het beeld wel van de rijkaards die half geamuseerd en half verveeld spelen met de minder gefortuneerde klasse, zoals een kat zou spelen met een muis. Maar toen ik deze scène nog eens keek, realiseerde ik me dat hij nog iets anders blootlegt: hij laat niet alleen zien hoe Roman naar het jongetje kijkt, maar ook hoe wij op ónze beurt naar Róman kijken. Misschien zijn wij, die minder gefortuneerde klasse, wel de kat, en zijn de Roys de muis die we zien spartelen in onze klauwtjes. Kijk hoe wereldvreemd Roman is! Juist omdát het kapitalisme het ultieme kwaad van onze tijd is, halen we er een wrang plezier uit om te zien hoe de winnaars van dat systeem eigenlijk losers zijn.

---

In opdracht van De Groene Amsterdammer